Trong ngành chăn nuôi gia cầm, bệnh giun đũa ở gà là mối đe dọa lớn, ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và chất lượng sản phẩm. Để đảm bảo sức khỏe cho đàn gà và duy trì hiệu quả chăn nuôi, việc áp dụng các biện pháp phòng ngừa và kiểm soát các bệnh này là vô cùng cần thiết.
Bệnh giun đũa ở gà là gì?
Bệnh giun đũa ở gà là bệnh do giun tròn Ascaridia galli ký sinh trong ruột non của gà gây ra. Giun đũa hút chất dinh dưỡng trong ruột, đồng thời tiết độc tố làm tổn thương niêm mạc ruột, khiến gà chậm lớn, còi cọc, giảm sức đề kháng và dễ mắc các bệnh khác.
Đây là bệnh ký sinh trùng đường tiêu hóa phổ biến nhất ở gà nuôi công nghiệp lẫn thả vườn, có thể gặp ở mọi lứa tuổi, nhưng gà từ 2–5 tháng tuổi là nhóm dễ mắc nhất.
Nguyên nhân gây bệnh giun đũa ở gà
Nguyên nhân chủ yếu là do gà nuốt phải trứng giun đũa có trong:
- Thức ăn, nước uống hoặc đất nhiễm phân gà bệnh.
- Dụng cụ chăn nuôi không được vệ sinh sạch sẽ.
- Khu vực chăn thả ẩm ướt, nhiều phân gà, tạo điều kiện trứng giun phát triển.
Chu kỳ phát triển của giun đũa gà
- Giun trưởng thành sống trong ruột non → đẻ trứng → trứng theo phân ra ngoài.
- Trứng giun phát triển thành trứng có phôi (trứng lây nhiễm) trong đất ẩm sau khoảng 10–14 ngày.
- Khi gà ăn phải trứng này, ấu trùng giun nở ra trong ruột, xuyên qua niêm mạc rồi quay lại ruột non để trưởng thành.
- Chu kỳ hoàn thiện mất khoảng 5–8 tuần, và bắt đầu gây bệnh.
Bệnh lý của bệnh giun đũa ở gà
Tác động của bệnh
Giai đoạn ấu trùng của giun đũa gây chảy máu niêm mạc ruột ở gà, dẫn đến giãn nở, sưng tấy và dày lên ở vùng ký sinh trùng. Thành ruột bị tổn thương và phù nề, tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn đường ruột phát triển, đặc biệt là Escherichia coli, làm trầm trọng thêm bệnh.
Mức độ nguy hiểm theo độ tuổi
Theo chuyên gia MM88 chia sẻ: Giun đũa gây bệnh nặng hơn ở gà con so với gà trưởng thành. Thời gian phát triển của giun đũa ở gà con thường là 30 đến 35 ngày, so với khoảng 50 ngày ở gà trưởng thành. Gà trên 3 tháng tuổi có sức đề kháng tốt hơn và ít bị nhiễm giun đũa hơn so với gà dưới 3 tháng tuổi. Gà thả vườn, chẳng hạn như gà nuôi trong vườn hoặc ăn trấu, đặc biệt dễ bị nhiễm loại giun này.
Tác hại của bệnh
Khi bị nhiễm giun đũa, gà sẽ mất máu, niêm mạc và mào nhợt nhạt, chân khô, chán ăn, tiêu chảy, nhỏ con, chậm lớn và tiêu thụ nhiều thức ăn để tăng cân. Trong trường hợp nhiễm giun đũa nặng, gà thường chết do tắc ruột hoặc tắc mật và có thể sụt tới 30% trọng lượng cơ thể.
Cách phát hiện bệnh giun đũa ở gà
- Ở gà sống: Để chẩn đoán bệnh giun đũa ở gà sống, phương pháp phổ biến nhất là xét nghiệm phân tìm trứng giun đũa. Trứng giun đũa có vỏ dày, hình bầu dục và có thể tồn tại lâu dài trong môi trường, giúp chẩn đoán bằng phân tích phân rất hiệu quả.
- Khám nghiệm tử thi: Phương pháp chính xác nhất để phát hiện sự hiện diện của giun đũa là thực hiện mổ khám nghiệm ruột non của gà. Trong quá trình khám nghiệm tử thi, giun đũa có thể được tìm thấy trong ruột non hoặc đôi khi trong ống mật chủ.
Nguồn lây truyền bệnh tật
Ở gà mái trưởng thành: Gà mái trưởng thành bị nhiễm giun đũa thải trứng ra môi trường qua phân. Trứng giun đũa phát triển thành trứng truyền nhiễm trong điều kiện nhiệt độ và độ ẩm thuận lợi, sau đó lây nhiễm cho gà con khi chúng ăn phải thức ăn hoặc nước bị nhiễm giun đũa.
Thông qua sinh vật trung gian: châu chấu và giun đất cũng có thể mang trứng giun đũa, trở thành nguồn lây nhiễm khi gà ăn phải những loài trung gian này.
Tác hại của bệnh giun đũa ở gà
Những người tham gia đá gà MM88 chia sẻ: Nhiễm giun đũa gây bệnh nặng hơn ở gà trưởng thành. Giai đoạn ấu trùng của giun đũa có thể dẫn đến xuất huyết niêm mạc ruột, sưng và phù nề thành ruột, tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn đường ruột phát triển. Gà con bị nhiễm giun đũa nặng có thể bị xuất huyết, chán ăn, tiêu chảy, chậm phát triển và tỷ lệ tử vong cao do tắc ruột hoặc tắc mật.
Cách điều trị bệnh giun đũa ở gà
Điều trị cần kết hợp thuốc tẩy giun đúng liều + chăm sóc dinh dưỡng hợp lý.
Sử dụng thuốc tẩy giun
Một số loại thuốc phổ biến và hiệu quả gồm:
- Levamisole: 7,5 mg/kg thể trọng, pha vào nước uống hoặc trộn thức ăn.
- Piperazine citrate: 0,2–0,4 g/kg thể trọng.
- Albendazole hoặc Fenbendazole: 5–10 mg/kg thể trọng, dùng liên tục 3–5 ngày.
- Ivermectin (tiêm hoặc pha uống): diệt được nhiều loại giun, cả giun đũa và giun tóc.
Lưu ý:
- Tẩy giun vào buổi sáng, khi gà đói để thuốc phát huy tác dụng tối đa.
- Ngừng sử dụng trứng hoặc thịt gà 7–10 ngày sau khi dùng thuốc (theo khuyến cáo từng loại).
- Sau khi tẩy giun 24 giờ, nên cho gà uống thêm men tiêu hóa, vitamin và chất điện giải để phục hồi sức khỏe.
Kết hợp vệ sinh môi trường
- Dọn sạch phân sau khi tẩy giun, đem ủ kín hoặc tiêu hủy để tránh lây lan.
- Vệ sinh chuồng trại, khử trùng định kỳ bằng vôi bột hoặc thuốc sát khuẩn (BenKocid, Virkon S…).
- Không để nền chuồng ẩm ướt vì trứng giun phát triển mạnh trong môi trường ẩm.
Cách phòng bệnh giun đũa ở gà
Phòng bệnh luôn hiệu quả và tiết kiệm hơn điều trị. Người nuôi nên áp dụng các biện pháp sau:
Tẩy giun định kỳ
- Gà con 1–2 tháng tuổi: tẩy giun lần đầu.
- Sau đó lặp lại mỗi 2–3 tháng.
- Gà đẻ tẩy giun trước khi vào giai đoạn đẻ và giữa chu kỳ đẻ.
Giữ vệ sinh chuồng trại
- Nền chuồng luôn khô ráo, thoáng mát, có độ dốc để thoát nước tốt.
- Thu gom phân hàng ngày, tránh để tích tụ.
- Thức ăn, nước uống phải sạch, không dính phân.
Quản lý thả vườn hợp lý
- Nếu nuôi thả tự nhiên, cần luân chuyển bãi chăn, không để gà ăn ở khu vực có nhiều phân cũ.
- Tránh thả chung gà con với gà trưởng thành, vì gà lớn thường mang mầm bệnh giun.
Bổ sung dinh dưỡng và men tiêu hóa
- Thức ăn nên đủ protein, vitamin A, E và khoáng chất để tăng sức đề kháng.
- Thường xuyên trộn men tiêu hóa, tỏi xay hoặc giấm táo vào thức ăn để giảm ký sinh trùng đường ruột tự nhiên.
Để đảm bảo sức khỏe tốt và tăng trưởng tối ưu cho gia cầm, người chăn nuôi cần áp dụng nghiêm ngặt các biện pháp phòng ngừa bệnh giun đũa ở gà. Sự cẩn trọng và kiên trì thực hiện các biện pháp này sẽ góp phần đáng kể vào việc nâng cao chất lượng và hiệu quả chăn nuôi gia cầm.
